Aan het begin van de 19e eeuw gaf Karel IV, koning van Spanje, de gerenommeerde kunstenaar Jacques-Louis David de opdracht om een schilderij te maken ter herdenking van Napoleon’s succesvolle campagne tegen Oostenrijk in de Slag bij Marengo. Het voltooide werk van David, getiteld “Napoleon over de Alpen” (1801), toont de generaal zittend op een steigerende hengst op een rotsachtige klif. Zijn haar en cape wapperen theatraal in de wind, terwijl hij de kijker streng aankijkt en naar de top gebaart, waarschijnlijk om zijn troepen bijeen te roepen. Napoleon, bekend om zijn gebruik van propaganda, was gevleid toen hij dit imposante portret zag en gaf David de opdracht om nog drie schilderijen te maken.
Napoleon begreep het belang van het vormgeven en vergroten van zijn reputatie. Als keizer probeerde hij onder andere de Franse pers te censureren en dicteerde hij zijn levensverhaal tijdens ballingschap. Ondanks zijn inspanningen om controle te houden over zijn nalatenschap, was er één aspect dat hem bijzonder dwarszat: het hardnekkige gerucht dat hij klein van stuk was. Dit gerucht verspreidde zich tijdens zijn leven en bleef eeuwen na zijn dood voortbestaan. In de 21e eeuw weten mensen misschien niet exact waarom Napoleon zo belangrijk was, maar ze herinneren zich meestal wel het beeld van hem als een klein man. Helaas is dit vermeende kenmerk van Napoleon waarschijnlijk niet eens waar!
Napoleon werd inderdaad “Le Petit Caporal” genoemd, wat vertaald wordt als “De kleine korporaal”, maar deze bijnaam had eigenlijk niets te maken met zijn gestalte. Integendeel, het was een liefkozende naam die zijn soldaten voor hem gebruikten. Veel eigentijdse Franse schilderijen, waaronder het ruiterportret van David, suggereren dat de generaal eigenlijk een gemiddelde lengte had en niet klein was. Op het schilderij lijkt hij in verhouding te staan tot zijn paard, maar er zijn geen andere menselijke figuren in de buurt die als referentiepunt kunnen dienen voor zijn lengte.
Ook andere portretten van Napoleon door David bieden weinig vergelijkingsmateriaal. In het majestueuze schilderij “De Kroning van Keizer Napoleon en Keizerin Joséphine op 2 december 1804” (1806-07) torent Napoleon boven anderen uit op een verhoogd platform terwijl hij zijn vrouw kroont, waardoor het moeilijk is om zijn lengte te vergelijken met andere figuren. “Keizer Napoleon in zijn studeerkamer in de Tuilerieën” (1812) toont hem alleen achter een bureau.
Echter, een werk van Davids leerling, Antoine-Jean Gros, biedt wel een groep figuren op hetzelfde vlak waarmee de lengte van Napoleon kan worden vergeleken. Het schilderij “Napoleon Bonaparte op bezoek bij de pestlijders in Jaffa, 11 maart 1799” (1804), in opdracht van Napoleon zelf, toont een episode uit zijn Egyptische campagne waarin hij zijn door de pest getroffen troepen bezocht in een geïmproviseerd ziekenhuis. Wanneer Napoleon een van de slachtoffers aanraakt, zie je de mannen om hem heen hun gezicht bedekken met zakdoeken. Op dit schilderij lijkt Napoleon niet alleen heldhaftig, maar ook van gemiddelde lengte. Alle mannen om hem heen lijken ongeveer even lang te zijn.
Dus, ondanks het wijdverspreide gerucht dat Napoleon klein was, suggereren de historische schilderijen eerder dat hij eigenlijk een gemiddelde lengte had en dat zijn bijnaam “Le Petit Caporal” eerder te danken was aan de genegenheid van zijn soldaten dan aan zijn gestalte.
De Engelsen waren echter niet zo vrijgevig: hun tekenaars beeldden Napoleon af als klein. Rond 1803 introduceerde de beroemde striptekenaar James Gillray het personage “Little Boney”, een karikatuur van een kinderlijke Napoleon. Aanvankelijk benadrukte Gillray de brutaliteit van Napoleon, waarbij hij hem afbeeldde in woedeaanvallen, meubels omver gooiend en jammerend over de “British Nation” en “London Newspapers” terwijl hij “Wraak! Wraak!” riep. Maar al snel werd de nadruk gelegd op Napoleon’s kleinheid, waarbij hij enorme laarzen droeg en worstelde om stoer over te komen onder een enorme bicornehoed die zijn hele lichaam in de schaduw zette. Soms werd hij afgebeeld terwijl hij moeite had om een zwaard uit een logge schede te trekken die over de grond sleepte terwijl hij liep. Een kleine Bonaparte werd al snel de standaardafbeelding van de keizer in Engelse kranten.
Hoewel het moeilijk is om precies te achterhalen waarom de Britten Napoleon als klein afschilderden, is er enige waarheid in het feit dat Napoleon waarschijnlijk kleiner was dan zijn elitebewakers. Diverse bronnen melden dat zijn elitebewakers langer waren dan de meeste Fransen, waardoor Napoleon in vergelijking klein leek. Er zijn verschillende schattingen van zijn lengte op basis van interpretaties van zijn overlijdensakte, waarbij sommige bronnen suggereren dat hij tussen de 1,58 en 1,7 meter lang was. Het verschil in de geschatte lengte kan deels worden verklaard door de verschillende meeteenheden die werden gebruikt in de 19e eeuw, waarbij de Franse inch ongeveer 2,71 cm was en de huidige inch ongeveer 2,54 cm is. Dit zou betekenen dat Napoleon waarschijnlijk dichter bij 1,68 of 1,7 meter (5’6″ of 5’7″) was dan bij 1,58 meter (5’2″). Terwijl dit bereik kort lijkt in vergelijking met moderne normen, was het destijds in de 19e eeuw eigenlijk gemiddeld of zelfs iets langer dan de gemiddelde lengte van de meeste Fransen.
Ondanks dat de overlijdensakte van Napoleon suggereert dat hij waarschijnlijk langer was dan de gemiddelde 19e-eeuwse Fransman, bleven de Engelse cartoons, zijn bijnaam en andere geruchten een blijvende indruk achterlaten dat de keizer klein van gestalte was. Dit beeld heeft zich door de eeuwen heen voortgezet en blijft standhouden, zelfs in het licht van heroïsche schilderijen van Jacques-Louis David die een ander beeld van Napoleon laten zien.
