In de wereld van dieren, blijkt voortplanting vaak een gevaarlijke onderneming te zijn. Mannetjes lopen in talloze situaties serieus risico, niet alleen vanwege rivaliserende mannelijke soortgenoten, maar ook van de vaak grotere en krachtigere vrouwtjes, die hen zelfs als voedsel kunnen zien. Het produceren van nakomelingen vergt aanzienlijke inspanning en middelen van vrouwtjes, en soms halen ze hun benodigde energie en voedingsstoffen uit seksuele kannibalisme, waarbij ze hun partners verslinden. In deze context willen we u graag voorstellen aan zes verschillende diersoorten die deze opmerkelijke gedragingen vertonen.
Bidsprinkhaan
Een insect dat seksuele kannibalisme vertoont, is de bidsprinkhaan, hoewel niet alle soorten dit praktiseren. Vrouwtjes zijn veel groter en sterker dan mannelijke bidsprinkhanen, wat het gemakkelijk maakt om hun prooi te vangen. Vrouwtjes sturen chemische signalen van feromonen uit om mannetjes aan te trekken. Wanneer het mannetje probeert te paren met het vrouwtje, loopt het risico om aangevallen te worden. Zelfs als het mannetje door het vrouwtje wordt onthoofd, kan het nog steeds paren, omdat zenuwen in zijn buik het lichaam controleren. Het baren van nakomelingen kost veel energie voor het vrouwtje, omdat ze ongeveer 100 eieren kan leggen. Daarom geeft het eten van het mannetje het vrouwtje de benodigde voeding om haar nakomelingen te baren. Sommige soorten bidsprinkhanen kunnen zich ongeslachtelijk voortplanten in een proces genaamd parthenogenese, en het eten van het mannetje kan dit proces stimuleren.
Zwarte weduwe
De zwarte weduwe spin is een ander dier dat soms seksuele kannibalisme praktiseert. Net als bidsprinkhanen zijn mannelijke zwarte weduwen veel kleiner dan vrouwtjes, meestal minder dan de helft van de grootte van het vrouwtje. Vrouwtjes maken webben die bedekt zijn met hun feromonen. Een aangetrokken mannetje voert dan webvermindering uit: het snijdt delen van het web af en maskeert de geur van het vrouwtje met zijn eigen geur. Om met het vrouwtje te kunnen paren, moet het mannetje een deel van zijn lichaam tussen de kaken van het vrouwtje plaatsen. Dit laat het natuurlijk open om opgegeten te worden. Sommige studies hebben echter aangetoond dat zwarte weduwen zelden hun partners opeten in het wild en dat dit vaker voorkomt in gevangenschap.
Springspin
Voor mannelijke springspinnen geldt “dans goed of word opgegeten”. Vrouwelijke springspinnen kunnen slechts één keer paren, dus ze zijn zeer selectief. Om een partner te kiezen, moet het mannetje indruk maken met dansbewegingen. Het mannetje springt rond en zwaait met zijn ledematen overal heen. Tegelijkertijd creëert het mannetje ook een lied door delen van zijn lichaam tegen elkaar te slaan. Dit stuurt trillingen door de grond die het vrouwtje zal oppikken. Zelfs voor mensen is het luisteren naar deze trillingen behoorlijk indrukwekkend, omdat de liedjes neigen te bestaan uit beats en verschillende coupletten. Als het vrouwtje onder de indruk is, mag het mannetje paren. Zo niet, dan kan het mannetje worden opgegeten.
Groene anaconda
Groene anaconda’s hebben een zeer interessante paringsstrategie die kan eindigen met één of meer mannetjes die worden opgegeten. Vrouwelijke groene anaconda’s zijn polyandrisch en zullen dus met meerdere mannetjes paren. Dit gebeurt in wat een “paringsbal” wordt genoemd, waar soms meer dan 10 mannetjes zich rond een vrouwtje verzamelen en met elkaar concurreren om de cloaca te vinden zodat ze kunnen paren. Paringsballen kunnen tot vier weken duren, tegen die tijd heeft het vrouwtje waarschijnlijk met veel mannetjes gepaard. Zoals in deze lijst te zien is, zijn vrouwelijke groene anaconda’s groter en sterker dan mannetjes. Ze hebben een lange draagtijd waarin hun bewegingen ernstig beperkt zijn. Daarom verkrijgen ze door het eten van een of meer mannetjes na de paring de voedingsstoffen die ze nodig hebben om met succes hun nakomelingen te baren.
Schorpioen
Schorpioenen zijn ook wezens die hun partners kunnen opeten. De moeder investeert een grote hoeveelheid tijd en energie in haar nakomelingen en kan er wel 100 tegelijk baren. In tegenstelling tot de meeste niet-zoogdierdieren zijn schorpioenen levendbarend, wat nog meer energie kost. Daarom worden mannetjes die bij vrouwtjes blijven na de paring soms gedood en opgegeten, wat voeding biedt aan het vrouwtje. Als laatste redmiddel kunnen schorpioenmoeders zelfs hun nakomelingen opeten om te overleven.
Octopus
De octopus staat bekend om zijn intelligentie, maar wist je dat bepaalde soorten ook kannibalistisch zijn? Mannetjes hebben een speciaal aangepaste arm, een hectocotylus genaamd, die wordt gebruikt om spermapakketten in het vrouwtje te injecteren. Wanneer de mannetjes klaar zijn, eet het vrouwtje vaak het mannetje op. Veel soorten mannelijke octopussen sterven toch snel na de paring, dus waarom ook niet? Vrouwelijke octopussen beschermen hun eieren en sterven vaak bij de geboorte. Octopus-kannibalisme beperkt zich echter niet alleen tot de paring, omdat het niet ongebruikelijk is dat jonge octopussen elkaar opeten.
